Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

UZASADNIENIE

(...) w W. wniósł w dniu 5.08.2024r. o stwierdzenie nabycia spadku po S. K., zmarłym w dniu 6.04.2022r. W uzasadnieniu wskazał, że jest wierzycielem zmarłego na podstawie tytułu – nakazu zapłaty z dnia 21.07.2015r., sygn. akt VI Nc-e (...) Wierzytelność nabył w drodze przelewu od U. (...)w W. w dniu 21.03.2023r. Podał, że jego poprzednik prawny wszczął postępowanie egzekucyjne, prowadzone przez Komornika Sądowego przy tut. Sądzie M. B., sygn. akt (...) w toku którego dłużnik zmarł. Wnioskodawca podał, że zamierza kontynuować egzekwowanie wierzytelności od spadkobierców dłużnika.

Sąd ustalił:

Nakazem zapłaty z dnia 21.07.2015r. wydanym w postępowaniu upominawczym Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie nakazał S. K. zapłacić na rzecz U. (...) w W. kwotę 26795,11 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25.06.20215r. do dnia zapłaty. Postanowieniem z dnia 2.09.2015r. tamt. Sąd nadał klauzulę wykonalności na w.w. nakaz na rzecz U. (...) w W..

W oparciu o w.w. nakaz, zaopatrzony w klauzulę wykonalności oraz wniosek wierzyciela z dnia 31.08.2020r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. M. B. prowadził postępowanie egzekucyjne, pod sygn. akt (...)

Na mocy postanowienia z dnia 10.05.2022r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. M. B. zawiesił postępowanie egzekucyjne, na podstawie art. 819§1 kpc, z uwagi na śmierć dłużnika S. K. w dniu 6.04.2022r.

Wniosek wierzyciela U. (...) w W. o stwierdzenie nabycia spadku po S. K., wniesiony do tut. Sądu w dniu 21.11.2022r., został odrzucony prawomocnym postanowieniem tut. Sądu z dnia 20.01.2023r., (...)

W dniu 27.11.2023r. do postępowania egzekucyjnego zgłosił się w miejsce wierzyciela wnioskodawca(...) w W., jako nabywca wierzytelności (art. 804 ¹ kpc).

Postanowieniem z dnia 19.07.2024r. Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne z uwagi na bezczynność wierzyciela, na podstawie art. 824§1 pkt 4 kpc. Skarga wierzyciela na to postanowienie została oddalona postanowieniem Referendarza Sądowego w tut. Sądzie z dnia 4.09.2024r. ((...).

Toczące się w tut. Sądzie postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po S. K., z wniosku innego wierzyciela, zostało umorzone, na mocy prawomocnego postanowienia z dnia 13.03.2023r., (...)

Dowód: nakaz zapłaty, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego (k-19-21); akta egzekucyjne sygn. KM(...) akta sprawy tut. Sądu sygn. (...) akta sprawy tut. Sądu sygn. (...)

S. K. zmarł w dniu 6.04.2022r. Żona spadkodawcy D. K., jego dzieci K. K. i M. K. oraz dalsi zstępni, a także siostra E. K. i jej zstępni odrzucili spadek. Rodzice spadkodawcy nie dożyli otwarcia spadku. Nie pozostawił testamentu. Miał brata J., nieznanego z miejsca pobytu.

Dowód: akt zgonu S. K. (k-7 akt tut. Sądu sygn. (...); oświadczenia o odrzuceniu spadku – w aktach tut. Sądu (...) I (...) (...), (...) (...), (...) (...), (...); zeznania świadka E. K. (k-56).

Sąd zważył:

Wniosek podlegał oddaleniu z uwagi na brak interesu prawnego po stronie wnioskodawcy.

W sytuacji, gdy z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku występuje jakikolwiek inny podmiot, niż osoby twierdzące, że są spadkobiercami, to należy ad casu badać, czy ma on interes, dający mu legitymację do złożenia takiego wniosku. Przyznanie zbyt szerokiemu kręgowi osób uprawnienia do składania wniosków o stwierdzenie nabycia spadku pociągałoby za sobą dopuszczenie do ingerowania w układy rodzinno-osobiste i majątkowe osób trzecich – obcych, bez należytego usprawiedliwienia w kategoriach obiektywnego interesu. Takie uprawnienie procesowe służy w obecnym stanie prawnym prokuratorowi, jako strażnikowi porządku prawnego (tak: post. SN z 1.6.2000 r., IV CKN 470/00, Legalis).

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć osoba mająca w tym interes, tj. interes w uzyskaniu stwierdzenia (art. 1025 § 1 kc). Wnioskodawca nie ma interesu w powstaniu skutków prawnych, związanych z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po spadkodawcy S. K.. Wprawdzie wnioskodawca nabył wierzytelność od pierwotnego wierzyciela spadkodawcy, wskazanego w dołączonym do wniosku nakazie zapłaty z dn. 21.07.2015r. wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności z dn. 2.09.2015r., jednakże roszczenie to uległo przedawnieniu (z końcem roku 2024r.), co w aktualnym stanie prawnym Sąd bierze pod uwagę z urzędu (art. 117 § 2 ¹ kc), zatem nie może być ono realizowane przymusowo w drodze egzekucji – wnioskodawca nie może na tej podstawie skutecznie dochodzić spełnienia tego roszczenia od spadkobierców zmarłego dłużnika oraz powoływać się na tą okoliczność przy żądaniu stwierdzenia nabycia spadku.

Wszczęte i prowadzone przeciwko spadkodawcy postępowanie egzekucyjne ((...)), jak również złożony w nin. sprawie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku - nie przerwały biegu przedawnienia roszczenia, który rozpoczął się z chwilą nadania klauzuli wykonalności (2.09.2015r.) i upłynął z końcem roku 2024r.

W przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego ze względu na bezczynność wierzyciela, zastosowanie znajduje art. 182 § 2 kpc (stosowany do postępowania egzekucyjnego na podstawie odesłania z art. 13 § 2 kpc), który przewiduje, że wszczęcie postępowania nie wywołało żadnych skutków prawnych. Pozbawienie wszczęcia egzekucji skutków prawnych oznacza, że nie przerywa ono biegu przedawnienia (por. wyr. SN z 20.5.2015 r., I CNP 28/14, wyr. SN z 12.2.2015r., IV CSK 272/14, Legalis). Przerwanie biegu przedawnienia ze względu na złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji – na co powoływał się wnioskodawca w niniejszej sprawie - ulega zniweczeniu w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego ze względu na bezczynność wierzyciela.

Do oceny skutków prawnych wniosku o wszczęcie egzekucji w razie jej umorzenia na podstawie art. 824§1 pkt 4 kpc stosuje się odpowiednio art. 182 § 2 kpc. Oznacza to, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego w sprawie (...)nie przerwało biegu terminu przedawnienia roszczeń, stwierdzonych nakazem zapłaty z dnia 25.07.2015r., opatrzonym klauzulą wykonalności z dnia 2.09.2015r. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., II CK 113/02, OSP 2004, nr 11, poz. 141 i z dnia 14 kwietnia 2011 r., IV CSK 439/10). Podobnie jak w procesie, te same względy przemawiają w postępowaniu egzekucyjnym za tym, aby interesy drugiej strony postępowania nie były narażone na szwank, gdy wierzyciel pozostaje bezczynny przez znaczny czas. Dlatego, gdy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, stosując odpowiednio art. 182 § 2 kpc, należy przyjąć, że wszczynający to postępowanie wniosek nie wywiera żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z jego złożeniem. Przedawnienie więc należało liczyć tak, jakby nie nastąpiła przerwa biegu przedawnienia.

Zgodnie z art. 125 § 1 kpc, w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104), która weszła w życie 9.07.2018r., roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 powołanej ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (ZmKC), jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. 9.07.2018r.).

W sytuacji, jak w niniejszej sprawie, gdy rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia nastąpiło w dniu 2.09.2015r. (nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty), termin przedawnienia oblicza się na podstawie nowych przepisów z uwzględnieniem art. 5 ust. 2 ZmKC z dnia 13.4.2018r., czyli kończy on bieg na koniec roku po upływie 6 lat od 9.7.2018 r., tj. 31.12.2024r.

Wbrew stanowisku wnioskodawcy bieg terminu przedawnienia nie został przerwany przez wszczęcie postępowania egzekucyjnego (prowadzonego przez KS M. B. pod sygn. akt (...)). Również wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie przerwał biegu przedawnienia roszczenia (stwierdzonego nakazem zapłaty z dnia 21.07.2015r.).

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie przerywa biegu terminu przedawnienia, gdyż nie zmierza bezpośrednio do dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia ani zabezpieczenia roszczenia (art. 123§1 pkt 1 kc).

W stosunkach pomiędzy spadkobiercami a osobami trzecimi wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie jest czynnością zmierzającą bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Złożenie takiego wniosku nie stanowi czynności przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia objętego żądaniem pozwu, gdyż przedmiotem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest ustalenie sukcesji generalnej prawa spadkodawcy. Ochrona konkretnej wierzytelności pozostaje poza celami tegoż postępowania. Zatem czynność, jaką jest złożenie - na podstawie art. 1025 § 1 KC - wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym dłużniku nie przerywa biegu przedawnienia (tak: postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 stycznia 2024 r., I CNP 58/23).

Przedawnienie roszczenia, objętego nakazem zapłaty z dnia 21.07.2015r., na który powoływał się wnioskodawca, nastąpiło zatem z końcem roku 2024r.

Wnioskodawca nie ma więc interesu w powstaniu skutków prawnych, związanych z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po spadkodawcy S. K. – jego przedawnione roszczenie nie może być realizowane przymusowo. Skutkiem stwierdzenia praw do spadku wnioskodawca nie znajdzie się bowiem w korzystniejszej sytuacji w zakresie przysługującego mu prawa, poprzez usunięcie prawnych przeszkód do jego realizacji. Wobec bowiem przedawnienia roszczenia, które aktualnie Sąd bierze pod uwagę z urzędu, nie może być ono realizowane przymusowo w drodze egzekucji.

Należy wskazać, że wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym, zawieszonym wobec śmierci dłużnika, ma co do zasady obiektywną potrzebę wszczęcia postępowania w celu uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, co oznacza, że ma interes we wszczęciu postępowania o stwierdzenie nabycia spadku – ale wyłącznie w terminie 6 miesięcy od zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Wówczas to wierzyciel powinien był wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku lub zgłosić swój udział w toczącym się już na wniosek innej osoby postępowaniu oraz zawiadomić o tym Komornika, prowadzącego postępowanie egzekucyjne z wnioskiem o podjęcie - zawieszonego na podstawie art. 819§1 kpc – postępowania, które następnie podlegałoby ewentualnie ponownemu zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania spadkowego (art. 177§1 pkt 1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc). Bezczynność wierzyciela, brak wniosku o podjęcie zawieszonego postepowania w ustawowym terminie, skutkowało jego umorzeniem, a w konsekwencji przyjęciem na potrzeby niniejszej sprawy, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie wywołało skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia. Dalej idącym skutkiem jest stwierdzenie upływu terminu przedawnienia roszczenia objętego nakazem zapłaty z dnia 21.07.2015r., przysługującego przedsiębiorcy wobec konsumenta, oraz niemożność domagania się jego zaspokojenia. W przypadku roszczeń przysługujących przeciwko konsumentowi, już z chwilą upływu terminu przedawnienia następuje ex lege, bez konieczności podniesienia przez dłużnika zarzutu peremptoryjnego, przekształcenie roszczenia w zobowiązanie niezupełne (naturalne), skutkujące niemożnością jego realizacji w drodze przymusu państwowego. W tej sytuacji wnioskodawca nie ma interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia praw do spadku po dłużniku S. K., nie może bowiem egzekwować stwierdzonej nakazem wierzytelności od spadkobierców dłużnika.