Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

UZASADNIENIE

M. W. wniosła o dokonanie działu spadku po J. W., zmarłym dnia 15 marca 2020r. w K., ostatnio zamieszkałym w R., w skład którego wchodzi udział w 1/2 części w nieruchomości zabudowanej, położonej w R., przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 85000 zł, oraz o zniesienie współwłasności tej nieruchomości, poprzez przyznanie całej nieruchomości na własność wnioskodawczyni, bez spłat na rzecz uczestników postępowania.

Uczestnicy D. W. i A. W. wnieśli o ustalenie, że w skład spadku po J. W., poza udziałem w nieruchomości, wchodzą także środki pieniężne, zgromadzone na rachunku bankowym, objętym wspólnością majątkowa małżeńską wnioskodawczyni i spadkodawcy, prowadzonym w (...) S.A. nr (...), w wys. 98.221,77 zł.

Wnioskodawczyni i uczestnik J. W. wskazali, że środki, zgromadzone na w.w. rachunku stanowiły własność uczestnika J. W.; skromne świadczenia emerytalne wnioskodawczyni i spadkodawcy nie wystarczały na utrzymanie, a co dopiero na zgromadzenie tak znacznych środków na rachunku. Uczestnik J. W. podał, że jest rolnikiem, prowadzi gospodarstwo rolne o pow. 12,95 ha i z tego tytułu od 2004r. otrzymuje dotacje obszarowe – łącznie 214.085 zł w okresie do 2020r. Środki z tego tytułu wpłacane były przez agencję na w.w. rachunek.

W piśmie z dnia 27.03.2023r. poinformowała o zbyciu swoich udziałów we własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz uczestnika J. W., wobec czego cofnęła wniosek złożony w niniejszej sprawie, jako bezprzedmiotowy.

Uczestnik J. W. wniósł o dział spadku i zniesienie współwłasności nieruchomości, przez przyznanie jej na jego własność w całości, ze spłatą na rzecz pozostałych uczestników, płatną jednorazowo w terminie 30 dni.

Uczestnicy D. W. i A. W. sprzeciwili się cofnięciu wniosku. Wyrazili zgodę na przyznanie, w ramach działu spadku i zniesienia współwłasności, całej nieruchomości na rzecz uczestnika J. W., ze spłatą na ich rzecz w kwotach po 29.625 zł w terminie wskazanym przez uczestnika J. W.. wnieśli o zabezpieczenie spłaty poprzez ustanowienie na nieruchomości hipoteki przymusowej. Wnieśli nadto o ustalenie, że środki, zgromadzone na w.w. rachunku w wys. 196.443,54 zł wchodzą w skład spadku po J. W., domagali się spłaty z tego tytułu, wskazując, że wnioskodawczyni zamknęła ten rachunek w dniu 8.10.2020r., wypłacając wszystkie zgromadzone tam środki. Podali, że uczestnik J. W. za środki, uzyskane z Agencji kupił m.in. samochody osobowe: F. (...) za kwotę ok. 30.000 zł, O. (...) za kwotę ok. 30.000 zł, a po śmierci spadkodawcy H. (...) za kwotę ok. 50.000 zł. Wskazali następnie, że rodzice - J. W. i M. W. nie korzystali z karty bankomatowej, nie umieli się nią posługiwać, a zatem wszystkie transakcje, związane z wypłatą środków pieniężnych z bankomatu, zajmował się uczestnik J. W., który z uwagi na zbieżność imion ze spadkodawcą dysponował kartą płatniczą. W piśmie procesowym z dnia 9.11.2023r. uczestnicy przedstawili analizę historii w.w. rachunku bankowego, wskazując, że uczestnik J. W. wypłacał na bieżąco środki pieniężne w kwotach po 500 zł ze świadczenia emerytalnego rodziców, zaś większe kwoty po 2.000 zł, 4.000 zł były wypłacane po wypłatach kwot po 500 zł; schemat zawsze był identyczny - na rachunek bankowy wpływało świadczenie emerytalne rodziców, które następnie w całości lub w części było wypłacane w kwotach po 500 zł, a kilka dni później większe sumy pieniężne. Zdaniem uczestników, skoro uczestnik J. W. na bieżąco wypłacał świadczenia emerytalne rodziców w całości bądź też w części w kwotach po 500 zł, to większe kwoty jakie wypłacał były na jego potrzeby i ze środków, jakie otrzymał z (...)u. Pomijając wypłaty w kwotach po 500 zł, które były wypłacane po wpływie świadczeń emerytalnych rodziców na rachunek, uczestnik J. W. dokonał następujących wypłat i operacji z przedmiotowego rachunku bankowego:

I. odnośnie historii rachunku bankowego - zestawienie zbiorcze operacji za okres do 2008/07/21

a) wypłata w dniu 17 lipca 2006 r. 15.000 zł (wpłata z (...)u w kwocie 7.615,32 zł w dniu 16 grudnia 2005 r. i wpłata z (...)u w kwocie 7.554,69 zł w dniu 26 listopada 2004 r.),

razem: 15.000,00 zł

II. odnośnie historii rachunku bankowego od 2008-07-08 do 2013-08-02:

a) wypłata 5.000 zł w dniu 17 września 2008r.,

b) wypłata 10.000 zł w dniu 22 października 2008r.,

c) wypłata 6.000 zł w dniu 2 czerwca 2011r.,

d) wypłata 3.000 zł w dniu 21 lipca 2011r.,

e) wypłata 23.0000 zł w dniu 2 lipca 2013r.,

f) wypłata 4.000 zł w dniu 19 lipca 2013r., razem: 51.000 zł

odnośnie historii rachunku bankowego - zestawienie operacji za okres 02.08.2013 - 31.12.2013r.

a) wypłata 5.000 zł w dniu 31 grudnia 2013r., razem: 5.000 zł

odnośnie historii rachunku bankowego - zestawienie operacji za okres 2014.01.01- 2017.12.31:

a) wypłata 3.000 zł w dniu 8 października 2014r.

b) zlecenie nabycia jednostek (...) (Parasolowy (...) Subfundusz (...)) w dniu 25 lutego 2015r. - 50.000 zł,

c) wypłata 4.000 zł w dniu 25 lutego 2015r.,

d) wypłata 2.000 zł w dniu 22 maja 2015r.,

e) wypłata 4.000 zł w dniu 14 sierpnia 2015r.,

f) wypłata 2.000 zł w dniu 20 czerwca 2016r.,

g) wypłata 5.000 zł w dniu 19 sierpnia 2016r., razem: 70.000 zł

odnośnie historii rachunku bankowego - zestawienie operacji za okres 2018.01.01- 2020.10.08:

a) wypłata 3.000 zł w dniu 28 lutego 2018r.,

b) wypłata 3.000 zł w dniu 1 marca 2018r.,

c) wypłata 3.000 zł w dniu 24 kwietnia 2018r. (nie jest brana pod uwagę bowiem 9 kwietnia 2018r. i 24 kwietnia 2018r. wpłynęły świadczenia emerytalne w kwocie 1.171,94 zł i 1.969,23 zł, nie było wypłat po 500 zł),

d) wypłata 2.000 zł w dniu 1 lipca 2018r. i dwie wypłaty po 1.000 zł (nie są brane pod uwagę bowiem w dniu 24 maja 2018r. i 7 czerwca 2018r. wpłynęły świadczenia emerytalne w kwocie 1.969,23 zł i 1.176,94 zł, oraz wpłynął zwrot z podatku PIT za rok 2017 w dniu 23 maja 2018r., nie było wypłat po 500,00 zł),

e) wypłata 2.000 zł w dniu 31 października 2018 r. i w dniu 2 listopada 2018 r. (środki te nie są brane pod uwagę bowiem w dniu 9 października 2018 r, i 24 października 2018 r. wpłynęły świadczenia emerytalne w kwocie 1.969,23 zł i 1.176,94 zł, nie było wypłat po 500 zł), pod uwagę winna zostać rozliczona kwota 1000 zł z tej transakcji,

f) wypłata 40.000 zł w dniu 1 lipca 2020 r. (nie jest brana pod uwagę bowiem została wypłacona po śmierci spadkodawcy)

razem: 47.000 zł (-40.000 zł), 7.000 zł; łącznie: 148.000 zł.

Uczestnicy D. i A. W. wskazali, że skoro uczestnik J. W. otrzymał z (...)u kwotę 179.563,41 zł (w okresie od 2004 r. do 15 marca 2020r.), to od tej kwoty winny zostać odjęte w/w kwoty, które to uczestnik J. W. wypłacił z przedmiotowego rachunku bankowego, co daje kwotę 31.563,41 zł (179.563,41 zł - 148.000zł), która to kwota stanowi własność uczestnika J. W.. Zatem od kwoty 196.443,54 zł (stan rachunku bankowego na dzień 15 marca 2020r.) winna zostać odjęta kwota 31.563,41 zł, co daje kwotę 164.880,13 zł, która winna zostać rozliczona w ramach przedmiotowego postępowania (udział ½ to 82.440,06 zł, do spłaty na rzecz uczestników postępowania D. i A. W. od wnioskodawczyni przypadają kwoty po 20.610,01 zł, bowiem to wnioskodawczyni po śmierci małżonka - J. W. - zlikwidowała rachunek bankowy i wypłaciła z niego środki pieniężne). Uczestnicy D. i A. W. zauważyli, że rodzice nie zlecili nabycia jednostek (...) (Parasolowy (...) Subfundusz (...)) w dniu 25 lutego 2015r. na kwotę 50.000 zł, jak również nie wypłacali większych sum pieniężnych, bowiem, jak wskazał uczestnik postępowania ad. 1) w piśmie z dnia 10 czerwca 2022 r. to cyt. ”on został ustanowiony pełnomocnikiem do obsługi rachunku bankowego, po jakimś czasie wybierałem środki rodziców z rachunku żeby się z nimi rozliczyć, zdarzał się tak, że z rachunku nie były wybierane żadne środki i to przez znaczny okres, gdyż wszystko co potrzebowali rodzice kupowałem im na bieżąco ze swoich pieniędzy”. Zatem skoro nie były wybierane środki z rachunku bankowego to przez 18 lat prowadzenia rachunku mogło to doprowadzić do zgromadzenia takiej sumy pieniężnej, jak wyżej wskazana. Ponadto, uczestnicy wskazali, że pierwsze świadczenie z (...)u wpłynęło w 2004r. (wpłata z dnia 26 listopada 2004 r. w kwocie 7.554,56 zł), gdzie saldo na rachunku bankowym bez tej wpłaty wynosiło około 4.000,00 zł w 2004r. Podali też, świadczenie emerytalne spadkodawcy nie było stałe i były miesiące gdzie w 2005 r. była to kwota 3.943,13 zł (wpłata w dniu 23 maja 2005r., która nie została wypłacona); dniu 5 września 2002r. na rachunek bankowy została wpłacona kwota 6.423,29 zł.

Stan faktyczny:

W skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. W. i spadkodawcy J. W. wchodziła nieruchomość zabudowana, położona w R., przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 237.000 zł. Udziały w majątku wspólnym były równe. Spadkodawca J. W. zmarł w dniu 15 marca 2020r. w K.. Spadek po nim nabyli na podstawie ustawy: żona M. W. oraz synowie J. W., D. W. i A. W. w udziałach po ¼ części. W nieruchomości tej stale zamieszkuje wnioskodawczyni i uczestnik J. W..

Dowód:

odpis z księgi wieczystej (k-12-17)

postanowienie tut. Sądu z 10.03.2022r., I Ns 1146/21, o stwierdzeniu nabycia spadku (k-74)

opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości P. B. (k-128 i nast.).

Dla wnioskodawczyni M. W. i spadkodawcy J. W. prowadzony był w (...) Bank (...) S.A. rachunek nr (...). W chwili otwarcia spadku po J. W. saldo na tym rachunku wynosiło 196.443,54 zł. Środki te w całości zostały wypłacone przez wnioskodawczynię na rachunek o numerze (...), należący do uczestnika postępowania J. W..

Dowód:

zaświadczenie z (...) S.A. z dnia 25.04.2022r. (k-89)

historia operacji bankowych na rachunku nr (...) (k-230a).

Wnioskodawczyni poniosła koszty pogrzebu męża J. W. oraz koszty postanowienia nagrobka, w wys. odpowiednio: 5250 zł i 6500 zł. Po otwarciu spadku zapłaciła podatek od w.w. nieruchomości w kwotach 818 zł za rok 2021 i 802 zł za rok 2020.

Dowód:

faktura nr (...) z 16.03.2020r. (k-60)

umowa z zakładem kamieniarskim (k-61)

decyzje podatkowe (k-54-57).

Wnioskodawczyni utrzymywała się ze świadczenia emerytalnego, wynoszącego po waloryzacji od 1.03.2019r. 1239,81 zł; wysokość świadczenia emerytalnego spadkodawcy wynosiła 2036,04 zł.

Dowód:

decyzje o waloryzacji emerytury (k-93-94).

Świadczenia emerytalne wypłacane były na w.w. rachunek bankowy. Wpływały tam ponadto od 2004r. świadczenia należne uczestnikowi J. W., z tytułu płatności do gruntów rolnych, wypłacone co roku przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, łącznie 179.563,41 zł (do dnia śmierci spadkodawcy -15.03.2020 r.). Uczestnik J. W., jako pełnomocnik do rachunku, dokonywał z niego wypłat, w tym na potrzeby rodziców; dysponował też kartą bankomatową do tego rachunku. Rodzice uczestników nie posługiwali się kartą bankomatową.

Dowód:

zaświadczenie (...) z 15.03.2022r.;

zeznania uczestnika J. W. (k-258).

W toku postępowania, w dniu 21.03.2023r. na podstawie umowy o dożywocie wnioskodawczyni przeniosła na rzecz uczestnika J. W. cały przysługujący jej udział we własności w.w. nieruchomości.

Dowód:

umowa o dożywocie (k-207-209).

Sąd zważył, co następuje:

Spadkobiercy nabywają spadek w chwili jego otwarcia i z tą chwilą powstaje pomiędzy nimi wspólność majątku spadkowego. Wspólnością majątku spadkowego objęte są wszelkie prawa tworzące spadek, bez względu na ich istotę i charakter. Zniesienie wspólności odbywa się, poprzez dział spadku. Artykuł 1035 k.c. stanowi, że do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, z zachowaniem postanowień art. 1036-1046 k.c.

Spadkobiercy nabywają spadek w stanie istniejącym w chwili jego otwarcia.

W trakcie postępowania o dział spadku, Sąd ustala jego skład i wartość (art. 684 kpc). Podziałowi podlegają przedmioty majątkowe, będące składnikami spadku, i istniejące w chwili dokonania działu. Spadkobiercy mają prawo do pożytków i innych przychodów, jakie przynosi spadek lub poszczególne jego składniki. Na podstawie art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej (ze spadku) przypadają współspadkobiercom w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku. W takim samym też stosunku współspadkobiercy ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną (ze spadkiem).

Ustalenie składu i stanu spadku przez sąd następuje według chwili jego otwarcia (art. 924 k.c.), a jego wartości na podstawie cen (rynkowych) z chwili dokonywania działu.

Sąd ustalił, że w skład spadku wchodzi udział w ½ części w nieruchomości zabudowanej, położonej w R., przy ul. (...), działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą (...). Wartość nieruchomości przyjęto zgodnie z opinią biegłego na kwotę 237.000 zł. Spadkodawca J. W. zmarł w dniu 15 marca 2020r. w K.. Spadek po nim nabyli na podstawie ustawy: żona M. W. oraz synowie J. W., D. W. i A. W. w udziałach po ¼ części. W nieruchomości tej stale zamieszkuje wnioskodawczyni i uczestnik J. W.. Przy ustalaniu sposobu działu spadku, Sąd uwzględnił stanowiska stron, ich usprawiedliwione interesy i potrzeby, sytuację osobistą, rodzinną i majątkową, istniejącą w chwili dokonywania podziału, oraz dotychczasowy stan posiadania i ostatecznie zgodne wnioski, co do przyznania nieruchomości na własność uczestnikowi J. W. (art. 687 kpc w zw. z art. 622§2 kpc i art. 623 kpc).

Celem wyrównania udziału w spadku (art. 212§1 i 2 kc w zw. z art. 1035 kc), Sąd zasądził na rzecz uczestników D. i A. W. od uczestnika J. W., spłaty w kwotach po 29.625 zł (237.000 zł x 1/2 x 1/4). Termin płatności zasądzonej kwoty ustalono na miesiąc od uprawomocnienia się postanowienia, uznając, że nie będzie to dla zobowiązanego nadmiernym obciążeniem, skoro deklarował posiadanie odpowiednich na ten cel środków i jest to zgodne z jego wnioskiem (art. 212 § 2 i 3 kc).

Należna uczestnikom spłata z działu w spadku po ojcu uwzględnia nadto ich udział w środkach, zgromadzonych na rachunku bankowym, prowadzonym dla spadkodawcy i wnioskodawczyni w (...) Bank (...) S.A. nr (...). W chwili otwarcia spadku po J. W. saldo na tym rachunku wynosiło 196.443,54 zł. Środki te w całości zostały wypłacone przez wnioskodawczynię na rachunek o numerze (...), należący do uczestnika postępowania J. W.; dotychczasowy rachunek został zamknięty. Twierdzenia uczestnika J. W., że środki, zgromadzone na tym rachunku stanowiły w całości jego własność W tym zakresie Sąd podzielił pogląd uczestników, przedstawiony w ich ostatnim piśmie procesowym, w oparciu o analizę historii w.w. rachunku bankowego, dołączoną do akt niniejszej sprawy. Na rachunek ten bezspornie wpływały świadczenia emerytalne spadkodawcy i wnioskodawczyni oraz od 2004r. świadczenia należne uczestnikowi J. W., z tytułu płatności do gruntów rolnych, wypłacone co roku przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, łącznie 179.563,41 zł (do dnia śmierci spadkodawcy, tj. 15.03.2020r.). Uczestnik J. W., jako pełnomocnik do rachunku, dokonywał z niego wypłat, w tym na potrzeby rodziców; dysponował kartą bankomatową do tego rachunku. Rodzice uczestników nie posługiwali się kartą bankomatową. Należało przyjąć, że większe kwoty, jakie uczestnik wypłacał z rachunku, były przeznaczone na jego potrzeby i pochodziły ze środków, jakie otrzymał z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Od kwoty 179.563,41 zł (otrzymanej z Agencji w okresie od 2004 r. do 15 marca 2020r.), winny zostać odjęte kwoty (wym. we wstępnej części uzasadnienia), które to uczestnik J. W. wypłacił z przedmiotowego rachunku bankowego w powyższym okresie, w łącznej kwocie 148.000 zł, co daje kwotę 31.563,41 zł, co do której można przyjąć, że choć zdeponowana na rachunku bankowym spadkodawcy i wnioskodawczyni, stanowi własność uczestnika J. W.. Zatem, kwotę 196.443,54 zł (stan rachunku bankowego w chwili otwarcia spadku) pomniejszono o kwotę 31.563,41 zł – różnica w wys. 164.880,13 zł podlega rozliczeniu w ramach niniejszego postępowania – w skład spadku po J. W. wchodziła połowa tej kwoty, tj. 82.440,06 zł, która została przyjęta dla ustalenia spłat na rzecz uczestników D. i A. W. od wnioskodawczyni - po 20.610,01 zł, skoro to wnioskodawczyni po śmierci małżonka J. W. - zamknęła rachunek bankowy i wypłaciła z niego środki. Uczestnicy D. i A. W. słusznie zauważyli, że rodzice nie zlecili nabycia jednostek (...) (Parasolowy (...) Subfundusz (...)) w dniu 25 lutego 2015r. na kwotę 50.000 zł, jak również nie wypłacali większych sum pieniężnych, robił to uczestnik J. W. , jako pełnomocnik to rachunku, który wskazał, że z rachunku czasami nie były wybierane żadne środki i to przez znaczny okres, gdyż wszystko co potrzebowali rodzice kupował im on na bieżąco ze swoich pieniędzy. Zatem skoro nie były wybierane środki z rachunku bankowego, na który wpływały świadczenia rodziców uczestników, to przez kilkanaście lat prowadzenia rachunku mogło to doprowadzić do zgromadzenia takiej sumy pieniężnej, jak wyżej wskazana. Ponadto, co także zauważyli uczestnicy, pierwsze świadczenie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wpłynęło w 2004r. (wpłata z dnia 26 listopada 2004 r. w kwocie 7.554,56 zł), podczas gdy saldo na rachunku bankowym bez tej wpłaty wynosiło ok. 4.000 zł.

Zasądzona z tego tytułu kwota (17.470,01 zł) uwzględnia nakłady wnioskodawczyni, poniesione po otwarciu spadku na poczet zapłaty podatku od nieruchomości (w kwotach 818 zł za rok 2021 i 802 zł za rok 2020), przy czym rozliczeniu podlegała tylko połowa ze zgłoszonej kwoty, skoro wnioskodawczyni, jako współwłaścicielka nieruchomości również była obciążona obowiązkiem podatkowym (1620 zł x 1/2 x 1/4 = 202,50 zł). Należną na rzecz uczestników spłatę pomniejszono również o koszty pogrzebu i postanowienia nagrobka, poniesione przez wnioskodawczynię, w udziale odpowiadającym udziałowi w spadku (5250 zł i 6500 zł = 11750 zł x ¼ = 2937,50 zł; 20.610,01 zł – 202,50 zł – 2.937,50 zł = 17.470,01 zł).

Odnosząc się do wniosku wnioskodawczyni o rozliczenie nakładów na przedmiotowy lokal, w postaci kosztów ogrzewania i ubezpieczenia przedmiotowej nieruchomości w okresie przypadającym po otwarciu spadku, wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie, skoro, jak ustalono, w okresie tym wyłącznie wnioskodawczyni, wraz z uczestnikiem J. W., korzystała z tej nieruchomości ponad swój udział, mieszkała tam i dysponowała kluczami, nigdy też nie domagała się od uczestników partycypowania w tych kosztach ani nie wzywała ich do zapłaty z tytułu zwrotu wydatków, poniesionych na ten cel. W zakresie umowy ubezpieczenia, wyłącznie ona była osobą uposażoną z tego tytułu.

Orzeczenie w pkt V postanowienia oparto na podstawie art. art. 109 ust. 1, art. 110 pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (tj. Dz.U. 2023r., poz. 1984) i art. 747 pkt 2 kpc i art. 730 § 2 zd. 2 kpc, który pozwala na zabezpieczenia świadczenia po uzyskaniu klauzuli wykonalności (art. 776 kpc), zarówno przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, jak i w jego toku, świadczeń, które nie są jeszcze wymagalne. Świadczenia te muszą wynikać z tytułu wykonawczego, stanowiącego podstawę do wszczęcia egzekucji. Dotyczyć to może również oznaczenia przez sąd terminu spłat w sprawach o zniesienie współwłasności (art. 212 § 3 kc).

Z/ odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć:

- pełn. wnioskodawczyni

- pełn. ucz. D. i A. W.

- uczestnikowi J. W. z pouczeniem o apelacji;

kal. 14 dni