Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Eliza Skotnicka

Protokolant Magda Biernat

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2016 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa A. Z.

przeciwko K. Ś.

o zapłatę kwoty 2276 zł

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Powódka A. Z. domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 1 476 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów adwokackich w sprawie (...), zadośćuczynienia w kwocie 800 zł oraz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podała, że pozwany został wyznaczony jako jej pełnomocnik z urzędu do prowadzenia sprawy o podział majątku wspólnego przed tut. Sądem, która toczyła się pod sygn. (...). Powódka podała, że pełnomocnik od samego początku nie wykazywał zainteresowania sprawą, żadnego zaangażowania ani chęci pomocy, w związku z czym zawarła niekorzystną dla siebie ugodę. Wskazała nadto, że Sąd obciążył ją kosztami zastępstwa procesowego, podczas gdy pełnomocnik zapewniał ją, że jako osoba zwolniona od kosztów sądowych nie będzie musiała ich ponosić. Powódka podała także, że w wyniku działania pozwanego uchybiła terminowi wniesienia środka odwoławczego od postanowienia Sądu w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego, zaś na skutek skargi wystosowanej do Okręgowej Rady Adwokackiej w W., pozwanego ukaraną upomnieniem.

Pozwany K. Ś. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że zawarł z (...) S.A. obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej adwokatów oraz ubezpieczenia dodatkowego, zaś prowadzone postępowanie likwidacyjne w przedmiocie wypłaty odszkodowania na rzecz powódki zakończyło się wydaniem odmownej decyzji. Pozwany przyznał, że został wyznaczony jako pełnomocnik z urzędu do prowadzenia sprawy powódki o podział majątku wspólnego, zaś zawarta przez strony ugoda była dla powódki korzystna. Wskazał, że po zakończonej rozprawie powódka nie zwróciła się do niego z pytaniem, co zrobić, aby otrzymać całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, udała się natomiast do Prezesa Sądu Rejonowego, który zwolnił ją częściowo. Podał, że karą upomnienia został ukarany za niepoinformowanie powódki o otrzymanym z Sądu postanowieniu wraz z uzasadnieniem wydanym w sprawie o podział majątku wspólnego. W ocenie pozwanego, pomimo niezawiadomienia powódki o otrzymaniu postanowienia z uzasadnieniem, brak jest związku przyczynowego pomiędzy postępowaniem pełnomocnika a szkodą, wobec czego brak jest podstaw do ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej. Dodał nadto, że sytuacja majątkowa powódki z chwilą zawarcia ugody uległa znacznej poprawie, dlatego też nie mogła ona liczyć na zwolnienie od kosztów sądowych w całości nawet w przypadku gdyby wniosła zażalenie na wydane postanowienie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka była wnioskodawczynią w sprawie o podział majątku wspólnego, która toczyła się przed Sądem Rejonowym w Kłodzku pod sygn. (...). Z uwagi na sytuację majątkową powódki zwolniono ją od kosztów sądowych w części dotyczącej opłaty sądowej od wniosku i wyznaczono pełnomocnika z urzędu w osobie adw. K. Ś.. W powyższej sprawie, uczestnik postępowania również był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Okoliczność bezsporna.

W toku postępowania o podział majątku wspólnego pełnomocnik powódki złożył w jej imieniu pismo przygotowawcze wraz z załącznikami w postaci kserokopii 87 faktur, zaś odpis pisma doręczył pełnomocnikowi uczestnika postępowania.

Dowód:

- pismo przygotowawcze z 7.10.2011 r. – k. 42 – 133 znajdujące się w aktach tut. Sądu o sygn. (...).

Na rozprawie dotyczącej podziału majątku wspólnego, która odbyła się w dniu 27 marca 2012 r., obecny był substytut pełnomocnika powódki – aplikant adwokacki R. Ś.. W trakcie rozprawy strony zawarły ugodę, na mocy której powódka otrzymała na własność samochód osobowy marki M. (...) o wartości 8 000 zł, zaś uczestnik zobowiązał się zapłacić jej kwotę 14 500 zł tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym. W postanowieniu o umorzeniu postępowania Sąd przyznał pełnomocnikowi powódki kwotę 1 476 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu i nakazał powódce uiścić tę kwotę na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kłodzku. W dniu 14 marca 2012 r. powódka złożyła wniosek o sporządzenia uzasadnienia postanowienia, które doręczono jej pełnomocnikowi. Pełnomocnik nie poinformował powódki o otrzymanym z Sądu postanowieniu wraz z uzasadnieniu, zaś wniosek powódki o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia został przez Sąd oddalony, a zażalenie odrzucone jako spóźnione. Za niepoinformowanie powódki o otrzymaniu z Sądu postanowienia z uzasadnieniem, pełnomocnik został ukarany przez Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w W. karą upomnienia. Powódka wniosła do (...) S.A. o przyznanie jej odszkodowania za niewłaściwe reprezentowanie przez pozwanego w sprawie o podział majątku wspólnego. Zgłoszenie roszczenia zostało przekazane do Towarzystwa (...) S.A., które odmówiło wypłaty odszkodowania wskazując na brak wykazania po stronie pełnomocnika kumulatywnego wystąpienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej.

Okoliczności bezsporne.

W ocenie powódki wynagrodzenie przyznane pełnomocnikowi z urzędu jest nieadekwatne do jego nakładu pracy, ma w związku z tym poczucie niesprawiedliwości. Powódka oczekiwała od pozwanego większego zaangażowania w jej sprawę i wsparcia z jego strony. Powódka nie wiedziała, że będzie musiała ponieść koszty związane z ustanowieniem dla niej pełnomocnika z urzędu, bowiem została zwolniona od kosztów sądowych, w przeciwnym razie zdecydowałaby się na pełnomocnika z wyboru. Wynagrodzenie pełnomocnika przekracza miesięczny dochód osiągany przez powódkę.

Powódka występowała do Prezesa Sądu Rejonowego w Kłodzku pismami z dnia 27 kwietnia 2012r. oraz z dnia 14 czerwca 2012 r. o rozłożenie obowiązku zwrotu kosztów sądowych – wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu na raty, a także pismem z dnia 31 maja 2012 o ich umorzenie.

Prezes Sądu Rejonowego w Kłodzku zarządzeniem z dnia 7 maja 2012r. rozłożył spłatę należności sądowych w łącznej kwocie 1476 zł na 10 rat miesięcznych pierwsza 153 zł i pozostałe raty w wysokości po 147 zł. Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2012 r. Prezes Sądu rejonowego w Kłodzku odmówił powódce umorzenia należności sądowych. Zarządzeniem z dnia 26 czerwca 2012 r. rozłożono pozostała spłatę należności w wysokości 1293 zł na 32 raty miesięczne, pierwsza 53 zł, a pozostałe po 40 zł miesięcznie. Ostatnią ratę powódka zapłaciła w lutym 2015 r.

Dowód:

- przesłuchanie powódki – k. 93 - 94,

- akta dłużnika znajdujące się w aktach sprawy tut. Sądu o sygn. (...).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w całości podlegało oddaleniu.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W przedmiotowej sprawie powódka jako strona inicjująca postępowanie cywilne winna udowodnić zasadność dochodzonego przez nią roszczenia. Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego, który w sprawie o podział majątku wspólnego reprezentował ją jako pełnomocnik z urzędu, odszkodowania w łącznej kwocie 2 276 zł, na którą składały się koszty zastępstwa adwokackiego w wysokości 1 476 zł zapłacone przez nią na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kłodzku oraz kwota 800 zł nazwana przez powódkę zadośćuczynieniem.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że pozwany reprezentował powódkę w sprawie o podział majątku wspólnego, prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kłodzku pod sygn. (...). Spór dotyczył żądania powódki naprawienia szkody wyrządzonej przez pozwanego w związku z prowadzeniem jej sprawy o podział majątku wspólnego w charakterze pełnomocnika ustanowionego z urzędu.

Wobec braku szczególnych regulacji odpowiedzialności odnoszących się do kwalifikowanych pełnomocników w zakresie ich odpowiedzialności odszkodowawczej za nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z łączącej go z mocodawcą umowy zlecenia obejmującej świadczenie pomocy prawnej polegającej na reprezentacji w postępowaniu sądowym, zastosowanie mają ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie zobowiązań umownych przewidziane w art. 471 i nast. k.c., w tym także w art. 472 w zw. z art. 355 § 2 k.c. wymagające od takiego pełnomocnika zachowywania należytej staranności uwzględniającej zawodowy charakter prowadzonej działalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie V CSK 104/11). W judykaturze utrwaliło się stanowisko, zgodnie z którym adwokat lub radca prawny nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za samo „przegranie sprawy", natomiast odpowiada za szkody powstałe na skutek niezachowania należytej staranności przy podejmowaniu czynności zawodowych. Jeżeli odszkodowanie ma obejmować straty mocodawcy wynikające z porażki w postępowaniu, to koniecznym jest udowodnienie, że gdyby pełnomocnik nie popełnił rażących błędów, to istniały realne i znaczne szanse na wygranie sprawy. Podkreśla się, że staranność działalności procesowej pełnomocnika odnosić należy do obiektywnych standardów wyznaczanych wiedzą prawniczą, znajomością orzecznictwa i literatury oraz zasadami etyki zawodowej, przy czym jeżeli w danej materii istnieją rozbieżne poglądy prawne, to opowiedzenie się za jednym z nich co do zasady nie świadczy o braku odpowiedniej rzetelności w prowadzeniu sprawy. Zauważa się przy tym, iż dla przypisania adwokatowi lub radcy prawnemu odpowiedzialności odszkodowawczej niezbędne jest powstanie wymiernej szkody majątkowej – nie wystarczy więc jedynie wykazanie, że zaniedbał wymaganej aktywności procesowej. Wskazuje się również, że pełnomocnik może ponosić odpowiedzialność jedynie za własne błędy, nie zaś za zaniedbania swego mocodawcy.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej adwokata są zatem: wystąpienie szkody, zawinione działanie bądź zaniechanie pełnomocnika oraz związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy zaistniałą szkodą a zawinionym działaniem bądź zaniechaniem pełnomocnika. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione kumulatywnie, zaś brak wystąpienia którejkolwiek z nich powoduje wyłączenie odpowiedzialności po stronie adwokata.

Zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie powódka w żaden sposób nie wykazała, aby w związku z działaniem pozwanego jako profesjonalnego pełnomocnika doszło do wyrządzenia jej szkody. Szkoda ma z natury aspekt ujemny, wiąże się bowiem z jakimś uszczerbkiem, w kontekście przedmiotowej sprawy z uszczerbkiem o charakterze majątkowym. W ocenie Sądu nie sposób uznać, by w sprawie o podział majątku powódka doznała szkody, wręcz przeciwnie jak wynika z treści zawartej przed Sądem ugody nie tylko otrzymała samochód o wartości 8 000 zł, ale również kwotę 14 500 zł tytułem spłaty jej udziału. Podkreślić należy, że powódka była obecna przy zawieraniu tej ugody i negocjowała jej warunki. Podpisując ugodę, powódka nie składała zastrzeżeń co do treści ugody oraz jej warunków.

Na podstawie analizy akt sprawy (...) Sąd nie dopatrzył się, aby pozwany działał w sposób nieprawidłowy, na niekorzyść powódki bądź sprzecznie z interesem swojej mocodawczyni. Pozwany jako pełnomocnik powódki, uzupełnił jej wniosek poprzez sporządzenie pisma przygotowawczego, do którego dołączył załączniki w postaci 87 faktur, ale również zapewnił powódce obecność na rozprawie swojego substytuta. Sprawa powódki nie była nader skomplikowana, zaś działania pełnomocnika wskazują również, że dążył on do polubownego zakończenia sprawy, przez co ograniczył generowanie dodatkowych kosztów postępowania. Skoro w wyniku działań pozwanego nie doszło do wydania orzeczenia merytorycznego, które byłoby niesłuszne i krzywdzące powódkę, trudno dopatrywać się w czynnościach podejmowanych przez pełnomocnika zaniedbania bądź innego negatywnego w stosunku do powódki działania.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie powódka w istocie nie kwestionowała sposobu prowadzenia sprawy przez pełnomocnika, jak również wyniku postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego, a jedynie wysokość przyznanego pełnomocnikowi wynagrodzenia za pomoc prawną udzielona jej z urzędu, w szczególności fakt, że obciążał ją obowiązek zwrotu tej należności. Powódka podnosiła, że pełnomocnik za udział w sprawie pobrał wyższe wynagrodzenie niż powódka osiąga za cały miesiąc pracy. Zwrócić należy jednak uwagę, że stawki wynagrodzeń adwokatów obowiązujące w chwili orzekania w sprawie o podział majątku wspólnego uregulowane zostały w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Stawki, jakie wynikają z powyższego aktu prawnego są stawkami minimalnymi. Oznacza to, że w przypadku pełnomocnika z wyboru, wynagrodzenie to mogło kształtować się na wyższym poziomie. W przypadku pełnomocnika działającego z urzędu Sąd nie może przyznać należnego mu wynagrodzenia poniżej ustalonej w Rozporządzeniu jego minimalnej wysokości, bowiem działałby tym samym wbrew przepisom obowiązującego prawa.

Można przy tym stwierdzić, że powódka była zaskoczona, że jako osoba zwolniona od kosztów sądowych, ostatecznie została tymi koszami obciążona. Tymczasem należy wyjaśnić, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych jest rodzajem pomocy udzielanej osobom najuboższym. Pomoc ta ma przy tych charakter tymczasowym. Zgodnie bowiem z art. 113 ust. 1 i 2 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych (Dz.U. 2014r., poz.1025 t.j., dalej jako u.k.s.c.) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Koszty nieobciążające przeciwnika sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała ich powstanie. Według art.113 ust. 4 u.k.s.c. w przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może odstąpić od przewidzianego w obciążenia kosztami. Według zaś art. 117 u.k.s.c. strony mogą w ugodzie sądowej ustalić, którą z nich i w jakiej części mają obciążać nieuiszczone koszty sądowe. Zasadą więc jest, że koszty sądowe wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa podlegają zwrotowi według zasad rozliczania kosztów postępowania pomiędzy stronami. Zatem albo koszty te ponosi strona przeciwna, jeżeli przegra sprawę, albo stosunkowo każda ze stron przy stosunkowym rozdzieleniu kosztów. Strona korzystająca ze zwolnienia od koszów sądowych nie poniesie tych kosztów wyłącznie w sytuacji, gdy przegra w całości postępowanie. Zasady ponoszenia kosztów postępowania w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym uregulowane zostały w art. 520 k.pc., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Mając to na uwadze, a także zważywszy na to, że strony w ugodzie sądowej postanowiły znieść wzajemnie między sobą koszty postępowania, każda z nich obowiązana była pokryć własne koszty postępowania.

W związku z tym w ocenie Sądu pozwany słusznie przyjął, że nieuzasadnione będzie składanie środka odwoławczego od postanowienia w przedmiocie obciążenia powódki wyłożonymi tymczasowo przez Skarb Państwa kosztami postępowania obejmującymi wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu. Podkreślić należy, że wyłącznie wykazanie, iż zachodzi „szczególnie uzasadniony przypadek” w rozumieniu art. 113 ust. 4 u.k.s.c. mogło stanowić podstawę do nieobciążania powódki kosztami postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego, tylko bowiem ta przesłanka mogłaby stanowić podstawę do zmiany postanowienia obciążającego A. Z. obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych. Skoro w wyniku postępowania o podział majątku wspólnego powódka otrzymała własność samochodu oraz spłatę w łącznej wysokości 14 500,- zł, brak było podstaw do zastosowania tego szczególnego przepisu. Ocenę te dodatkowo potwierdziły wyniki postępowania w sprawie wykonania orzeczenia w zakresie należności sądowych. Zgodnie bowiem z treścią art. 121 u.k.s.c. należności sądowe mogą być umorzone na wniosek dłużnika w całości albo w części, jeżeli wykazał on, że ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów nie jest w stanie ich uiścić, a ściągnięcie należności pociągnęłoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny. Do wniosku dłużnik powinien dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 2.

Powódka podczas realizacji obowiązku uiszczenia należności sądowych występowała do Prezesa Sądu Rejonowego w Kłodzku z wnioskami o rozłożenie należności na raty oraz o jej umorzenie. Wniosek powódki o umorzenie tych należności został oddalony, co oznacza, że przesłanki przewidziane w powołanym art. 121 k.s.c., a tym samym także w art. 113 ust. 4 u.k.s.c nie zachodziły.

Na marginesie należy również podnieść, że pozwany został ukarany przez Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w W. w związku z niepoinformowaniem powódki o otrzymaniu postanowienia wraz z uzasadnieniem w sprawie o podział majątku wspólnego. Kara upomnienia nie przesądzała jednak o zawinionym działaniu lub zaniechaniu pełnomocnika, czy też nienależytym wykonywaniu przez niego obowiązków, które implikowałoby automatycznie jego odpowiedzialność odszkodowawczą. Pełnomocnik był bowiem uprawniony do oceny zasadności i celowości złożenia zażalenia w przedmiocie nakazania powódce uiszczenia kosztów sadowych i zdaniem sądu, w związku z powołanymi wyżej okolicznościami, słusznie zdecydował o braku podstaw do kwestionowania tego postanowienia. Złożenie zażalenia na postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania, w razie jego oddalenia przez Sąd drugiej instancji, spowodowałoby bowiem dodatkowe koszty postępowania, które obciążałyby powódkę.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że powódka nie udowodniła zasadności roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu nienależytego wykonywania obowiązków przez ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu. Z tego też względu, powództwo podlegało oddaleniu w całości.