Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Izabela Kosińska - Szota

Protokolant: sekretarz sądowy Natalia Stokłosa

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2016 roku w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.

przeciwko R. M.

o zapłatę 995,70 zł

I.  umarza postępowanie co do kwoty 213,10 (dwieście trzynaście złotych 10/100) zł;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I C 673/16

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. wniosła o zasądzenie od pozwanego R. M. kwoty 995,70 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 979,07 zł, ustawowymi odsetkami od kwoty 16,63 zł i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że pozwany zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki na kwotę 2 148 zł, którą to sumę winien był zwrócić w 12 ratach po 179 zł, w przypadku zaś braku terminowych wpłat pozwany, zgodnie z § 6 ust. 5 umowy pożyczki, zobowiązany był do zapłaty na rzecz powoda dodatkowych kosztów związanych z działaniami windykacyjnymi – korespondencji wysyłanej listami poleconymi. Podniosła również, że pozwany dokonał wpłat na łączną kwotę 1 249 zł, które zostały zaksięgowane na poczet kapitału (1 168,93 zł), kosztów windykacyjnych (20 zł) i odsetek karnych za opóźnienie (60,07 zł). Powódka podała, że wobec braku spłat zgodnych z warunkami ustalonymi w umowie pożyczki, wezwała pozwanego do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni, po czym złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy i ostatecznie skierowała do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego przez Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie w sprawie VI Nc – e 2015929/15 wniósł o jego uchylenie i oddalenie powództwa. Podał, że w dniu 4 sierpnia 2014 r. zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki na kwotę 1 000 zł, pozostała zaś kwota 1 148 zł stanowiła odsetki oraz dodatkowe koszty. Wskazał, że początkowo dokonywał regularnych miesięcznych wpłat po 179 zł, jednak z uwagi na kłopoty finansowe zaczął wpłacać po 120 zł, w związku z czym strona powodowa wypowiedziała mu umowę pożyczki zgadzając się jednocześnie na piśmie na wpłaty po 120 zł. Podał, że z uwagi na kolejne trudności finansowe wpłacał po 50 zł, w sumie zaś wpłacił ok. 1 400 zł. Pozwany podniósł nadto, że nie otrzymał od strony powodowej przedsądowego wezwania do zapłaty, zarzucił nieuwzględnienie jego ostatnich wpłat dokonanych po wypowiedzeniu umowy, zakwestionował moc dowodową wyciągu z ksiąg rachunkowych oraz ważność umowy jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego z uwagi na dodatkowe koszty przekraczające wartość kapitału oraz wysokie odsetki karne.

W odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego kwoty 782,60 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 18 marca 2016 r. oraz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, cofając pozew w pozostałym zakresie. Powyższe uzasadniła faktem dokonania przez pozwanego wpłat po wniesieniu powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 sierpnia 2014 r. pozwany R. M.zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki nr (...)(...). Zgodnie § 2 strona powodowa udzieliła pozwanemu pożyczki w wysokości 2 148 zł (zwanej „Całkowitą kwotą pożyczki”), pozwany zobowiązany był ponieść opłatę w kwocie 1 148 zł (zwaną „Prowizją” i „Całkowitym kosztem pożyczki”) należną za udzielenie pożyczki i czynności związane z zawarciem umowy, przy czym prowizja została pobrana przez potrącenie z całkowitej kwoty pożyczki w dniu zawarcia umowy. W umowie wskazano, że oprocentowanie pożyczki wynosiło 0% w stosunku rocznym i było stałe przez cały okres trwania umowy. Całkowita kwota pożyczki pomniejszona o prowizję wyniosła 1 000 zł (zwana „Kwotą do wypłaty”). Koszt pożyczki, na który składa się wyłącznie prowizja wyniósł 1 148 zł, zaś rzeczywista stopa oprocentowania pożyczki 399,99%. W § 2 ust. 3 wskazano, że całkowita kwota do zapłaty przez pozwanego stanowi sumę całkowitego kosztu pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki i wynosi 3 296 zł. Stosownie do § 4 ust. 1 i 2 umowy pozwany miał zwrócić całkowitą kwotę pożyczki – 2 148 zł w 12 – stu miesięcznych ratach w kwotach po 179 zł, począwszy od 4 września 2014 r. Postanowienia zawarte w § 6 przewidywały, że w razie zwłoki pozwanego z zapłatą dwóch pełnych rat pożyczki strona powodowa miała możliwość wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim bezskutecznym listownym wezwaniu do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni. Po skutecznym upływie terminu wypowiedzenia, powódka mogła dochodzić od pozwanego całości niespłaconych należności oraz domagać się zapłaty odsetek karnych zgodnie z art. 481 § 1 k.c. Stopa odsetek karnych równa była stopie czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NPB. Strona powodowa mogła również dochodzić od pozwanego zapłaty kosztów działań windykacyjnych polegających na listownych wezwaniach do zapłaty, monitach telefonicznych oraz wykonywaniu wizyt terenowych. Koszty te wynosiły nie więcej niż 20 zł łącznie za korespondencję wysłaną listami poleconymi.

Dowód: umowa pożyczki z 4.08.2014 r. – k. 20 – 24

W dniu 11 września 2014 r. strona powodowa sporządziła pismo, w którym wezwała pozwanego do zapłaty zaległej kwoty raty pożyczki w wysokości 179 zł.

Dowód: - wezwanie do zapłaty z 11.09.2014 r. – k. 25

W dniu 12 stycznia 2015 r. strona powodowa wypowiedziała pozwanemu przedmiotową umowę pożyczki, zobowiązując go do zapłaty wymagalnego zadłużenia w kwocie 386 zł (w tym 10 zł kosztów korespondencji i 376 zł kapitału) oraz bieżących rat pożyczki wymagalnych po 12.01.2015 r. W tym samym dniu powódka sporządziła pismo – ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, wzywając pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 386 zł.

Dowód:

- wypowiedzenie umowy pożyczki z 12.01.2015 r. wraz z dowodem nadania – k. 26 – 27

- ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty z 12.01.2015 r. wraz z dowodem nadania – k. 28

Sąd zważył, co następuje:

Wobec cofnięcia pozwu przez stronę powodową co do kwoty 213,10 zł Sąd w tym zakresie na mocy art.355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie uznając, że cofnięcie to nie narusza normy przepisu art.203 § 4 k.p.c.

W pozostałym zakresie powództwo jest bezzasadne.

Zgodnie z przepisem art.3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim Dz. U. poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Szczegółowo prawa i obowiązki stron zostały uregulowane w umowie pożyczki z 4 sierpnia 2014 r. Ponieważ pozwany nie wywiązał się z obowiązku płacenia rat w określonej wysokości, umowa została wypowiedziana.

Pozwany nie kwestionował wypowiedzenia umowy pożyczki, podniósł jednak, że prowizja w kwocie 1 148 zł przekraczała wartość kapitału, została zawarta na nieludzkich warunkach i jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Podzielić należy pogląd pozwanego, że naliczenie w umowie prowizji w kwocie 1 148 zł budzi poważne wątpliwości w świetle przepisów o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy; nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z przedłożonej umowy wynika, że na całkowity koszt pożyczki to prowizja 1 148 zł, całkowita kwota pożyczki 2 148 zł, kwota do wypłaty 1 000 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę to całkowity koszt pożyczki i całkowita kwota pożyczki, a więc 1 148 zł i 2 148 zł, łącznie 3 296 zł (a więc 1 000 zł plus dwukrotnie doliczona prowizja). Określanie całkowitej kwoty do zapłaty jest zupełnie niezrozumiałe w kontekście § 4 ust. 1 pożyczki, w którym wprost postanowiono, że pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić pożyczkodawcy całkowitą kwotę pożyczki 2 148 zł. Tak określona prowizja 1 148 zł przekracza kwotę pożyczki wypłaconej pozwanemu wynoszącej 1 000 zł. Choć w umowie wskazano, że oprocentowanie wynosi 0%, to w istocie wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania wynosiła aż 399,99 %. Tym samym ustalone warunki umowy, bez wskazania, czym w istocie jest prowizja i z czego wynika jej wysokość pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami i naruszają interes pozwanego. Kwota ta nie jest głównym świadczeniem, więc pozostaje poza wyłączeniem wynikającym ze zdania drugiego powołanego wyżej przepisu art.385 ¹ § 1 k.c. Jej ocena w świetle warunków umowy prowadzi do wniosku, iż narusza klauzulę dobrych obyczajów.

Zdaniem Sądu, określenie wysokości prowizji w kwocie wyższej niż kwota pożyczki do wypłaty, przy rzekomym oprocentowaniu 0%, to w istocie obejście przez stronę powodową przepisów dotyczących odsetek maksymalnych, ponieważ w rzeczywistości oprocentowanie wynosiło 399,99 % w skali roku. Uregulowanie zawarte w przepisie art.359 § 2 ¹ k.c. obowiązujące w dacie zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki stanowiło, że maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). W sierpniu 2014 r. stopa kredytu lombardowego NBP wynosił 4 %, a więc odsetki nie mogły być wyższe niż 16 %. Jak już wskazano, strona powodowa wprawdzie określiła zgodnie z wymaganiami ustawy o kredycie konsumenckim, rzeczywistą roczną stopę oprocentowania i całkowitą kwotę do zapłaty przez pozwanego, lecz formułując treść umowy z 4 sierpnia 2014 r. dokonała obejścia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych. Z tych względów zastosowanie znajdzie też przepis art.58. § 1 k.c. w myśl którego czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W tym kontekście przepisy o wysokości prowizji i rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania jako obejście prawa są nieważne, a stronie powodowej należy się wysokość odsetek maksymalnych, które wynosiłyby kwotowo 160 zł od udzielonego kredytu 1 000 zł.

Wskazać należy, że obecnie obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim nie powtórzyła przepisu art.7a ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz.1081 ze zm.), który wskazywał, że łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń (w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 4, nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego. Jednakże, brak przepisu nie oznacza, że Sąd nie ocenia okoliczności wynikających z ustalonego stanu faktycznego w kontekście obecnie obowiązujących przepisów.

Skoro pozwany otrzymał w rzeczywistości kwotę pożyczki 1 000 zł, a łącznie wpłacił na rzecz strony powodowej 1 499 zł, to nie sposób uznać w kontekście powyższego, że winien jeszcze zapłacić stronie powodowej jakikolwiek należności, skoro pożyczka została udzielona na 12 miesięcy, a pozwany ponad kwotę udzielonej pożyczki 1 000 zł wpłacił 499 zł, to uznać należało, że pozwany dokonał już spłaty pożyczki. Zatem spłacił zarówno odsetki maksymalne, kapitał oraz ponadto 339 zł.

Mając powyższe na względzie postanowiono jak w sentencji.