Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

UZASADNIENIE

Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F.S. w G. wniosła w dniu 9 września 2012r. pozew przeciwko A. W. o zapłatę kwoty 17782,55 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od 9.08.2012r. do dnia zapłaty, z tytułu umowy pożyczki z dnia 9.09.2010r., w kwocie 20000 zł, która miała być zwrócona przez pozwanego w ratach miesięcznych. Wobec nieregulowania rat pożyczki w ustalonych terminach oraz bezskutecznego wezwania do dobrowolnego uregulowania zadłużenia, powód wypowiedział umowę, wysyłając oświadczenie na adres, wskazany w umowie przez pozwanego, co skutkowało wymagalnością roszczenia z dniem 9.07.2012r. W skład kwoty dochodzonej w pozwie wchodzi: kwota 16016,05 zł, jako kapitał pożyczki, oraz kwota 1766,50 zł, tytułem odsetek karnych za opóźnienie w zapłacie rat, naliczonych do dnia wniesienia pozwu, oraz naliczonych od kwoty całego niespłaconego kapitału od dnia następnego po dniu wymagalności, i odsetek zwykłych, naliczonych zgodnie z treścią umowy.

W dniu 21.09.2012r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym (sygn. akt VI Nc-e 1476476/12). Wysłany do pozwanego na adres wskazany w pozwie nakaz zapłaty (awizowany, nie odebrany w terminie, zwrócony do sądu), w trybie art. 139 kpc, pozostawiono w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia na dzień 12.10.2012r. Postanowieniem z dnia 26.11.2012r. tamt. Sąd nadał klauzulę wykonalności w.w. nakazowi na rzecz strony powodowej.

W dniu 23.06.2022r. strona powodowa złożyła do tamt. Sądu wniosek o uchylenie nakazu zapłaty i postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności wraz z wnioskiem o podjęcie postępowania z udziałem spadkobierców zmarłego w dniu 2.10.2012r. A. W., tj. K. W. i Z. W. (na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 19.08.2013r., I Ns 332/13), wobec tego, że zgon pozwanego nastąpił po wniesieniu pozwu, a przed uprawomocnieniem się nakazu zapłaty.

W dni 23.06.2022r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie uchylił zarządzenie z dnia 23.11.2012r. o stwierdzeniu doręczenia zastępczego i zwróconą korespondencję, w tym w.w. nakaz zapłaty, pozostawił w aktach sprawy bez skutku doręczenia, uchylił postanowienie z dnia 26.11.2012r. o nadaniu nakazowi klauzuli wykonalności oraz uchyli nakaz zapłaty z dnia 21.09.2012r. i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Kłodzku, na podstawie art. 505 (34) § 1 kpc (w brzmieniu obowiązującym do dnia 6.02.2020r.

Po przekazaniu sprawy, tut. Sąd, postanowieniem z dnia 19.07.2022r., zawiesił postępowanie na podstawie art. 174§1 pkt 1 kpc.

Wraz z pismem procesowym z dnia 22.07.2022r., strona powodowa przedstawiła Rozliczenie wysokości zadłużenia (k-42-43), wskazała, że na dzień wniesienia pozwu 9.08.2012r. zaległa kwota w wys. 17782,55 zł składała się z: pozostałego kapitału pożyczki w wys. 16016,05 zł oraz kwoty skapitalizowanej w wys. 1766,50 zł, która to z kolei jest sumą kwot: 221,40 zł, z tytułu pozostałych kosztów wezwań do zapłaty; 1149,42 zł, z tytułu odsetek od pożyczki; 55,61 zł, z tytułu odsetek karnych naliczonych do dnia wymagalności; 340,07 zł, z tytułu odsetek karnych, naliczonych od dnia wymagalności do dnia wniesienia pozwu, od zaległego kapitału wynoszącego 16016,05 zł z oprocentowaniem karnym wynoszącym 25%. Zarazem, przedstawiając rozliczenie kosztów windykacji, podała sumę 231,40 zł.

W piśmie z dnia 15.09.2022r. strona powodowa wniosła o podjęcie postępowania z udziałem wskazanych spadkobierców zmarłego pozwanego A. W., powołując się na postanowienia Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 19.08.2013r., I Ns 332/13, o stwierdzeniu nabycia spadku po A. W., zmarłym w dniu 2.10.2012r. na podstawie ustawy, z dobrodziejstwem inwentarza, na rzecz dzieci K. W. i Z. W., po 1/2 części (k-95).

Postanowieniem z dnia 4.10.2022r. tut. Sąd podjął postępowanie z udziałem w.w. spadkobierców pozwanego.

W odpowiedzi na pozew z dnia 9.10.2023r. pozwany K. W. wniósł o oddalenie powództwa, a z ostrożności procesowej o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty i zastrzeżenie w wyroku ograniczenia odpowiedzialności pozwanych do stanu czynnego spadku. Pozwany zakwestionował fakt wypłaty pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy oraz skuteczne wypowiedzenie umowy, wskazując, że w dniu 22.01.2011r. A. W. doznał poważnego urazu czaszki, od tej chwili aż do śmierci pozostawał w śpiączce, nie mógł więc odebrać oświadczenia o wypowiedzeniu umowy z dnia 23.05.2012r. Pozwany podniósł nadto zarzut przedawnienia, zarzut sprzeczności dochodzonego roszczenia z zasadami współżycia społecznego, zarzut abuzywności postanowień, dotyczących opłat windykacyjnych. Podniósł, że przez 10 lat powód nie zwracał się do pozwanych, spadkobierców zmarłego dłużnika, o spłatę rzekomego zadłużenia. Zdaniem pozwanego, powód intencjonalnie odsuwał w czasie podjęcie działań egzekucyjnych wobec pozwanych, korzystając z zastrzeżenia na jego rzecz odsetek w wysokiej stopie. Pozwany zarzucił też, że powód powinien był skorzystać z praw, wynikających z umowy ubezpieczenia ATUT i zaspokoić w ten sposób dochodzoną należność. Dodatkowo, w piśmie z dnia 8.02.2024r., podniósł zarzut braku legitymacji czynnej.

W piśmie procesowym z dnia 3.11.2023r. strona powodowa cofnęła pozew w części, tj. co kwoty 231,40 zł, tytułem kosztów windykacji. W dalszej kolejności wskazała, że na wypadek uznania przez sąd za zasadne tezy podnoszone przez pozwanego w zakresie wymagalności roszczenia, wynikającej ze zgonu pożyczkobiorcy, wniosła o zasądzenie kwoty 16016,05 zł, tytułem kapitału, oraz kwoty 1926,32 zł, tytułem kwoty skapitalizowanej, z odsetkami umownymi od dnia 9.08.2012r. Roszczenie ewentualne sprecyzowała w dalszym piśmie procesowym z dnia 29.01.2024r., wskazując, że zgodnie z Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek w SKO-K, śmierć członka spółdzielni skutkuje ustaniem jego członkostwa, co jest jednoznaczne z natychmiastową wymagalnością pożyczki.

W piśmie procesowym z dnia 23.01.2024r. strona powodowa zawiadomiła o przelewie wierzytelność, objętej pozwem, dniu 30.12.2014r. na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k. we W.. Wobec tego wniosła o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym oraz zawiadomienie w.w. cesjonariusza o toczącym się postępowaniu, celem wstąpienia do procesu w charakterze powoda na podstawie art. 196 kpc.

W piśmie z dnia 8.02.2024r. pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej, wobec zbycia wierzytelności przez powoda po wniesieniu pozwu, a przed jego doręczeniem pozwanemu. Powołując się na art. art. 505(4)§1 kpc, wskazał, że w postępowaniu uproszczonym nie stosuje się art. 196 kpc, zatem brak jest podstawy prawnej do wezwania nabywcy wierzytelności do udziału w sprawie. Z ostrożności procesowej nie wyraził zgody na wstąpienie nabywcy wierzytelności do postępowania w charakterze powoda.

Na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2024r. Sąd oddalił wniosek powoda o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym. Do chwili wydania wyroku strona powodowa nie złożyła zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 kpc.

Pozwana Z. W., reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego, matkę U. R., nie złożyła wyjaśnień na piśmie, nie domagała się też rozpoznania sprawy w swojej nieobecności.

Stan faktyczny:

W dniu 9.09.2010r. strona powodowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F.S. w G. zawarła z A. W. umowę pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...), w wysokości 20.000 zł, na okres do 9.09.2015r. Prowizja z tytułu udzielenia pożyczki wynosiła 980 zł, opłata przygotowawcza za rozpatrzenie wniosku, przygotowanie i zawarcie umowy – 20 zł. Pożyczka była oprocentowana wg zmiennej stopy procentowej, wynoszącej w dniu zawarcia umowy 17,50% w skali roku. W umowie wskazano, że całkowity koszt pożyczki wynosi 11.148,96 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowani 21,83%. Spłata pożyczki miała nastąpić w ratach, zgodnie z załączonym planem spłaty. Pożyczkobiorca zobowiązany był nadto do zapłaty składki na ubezpieczenie (...) w wys. 1356 zł. Łączna kwota wszystkich kosztów, opłat i prowizji wynosiła 12.504,96 zł. Od niespłaconego kapitału pobierane miały być odsetki w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP. Pożyczkobiorca został nadto zobowiązany do ponoszenia opłat windykacyjnych w przypadku uchybienia postanowieniem umowy dot. zasad i terminu spłaty. W takim przypadku (...) zastrzegł sobie także prawo do wypowiedzenia umowy, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat (pkt 26 umowy). W dniu 9.09.2010r. na rachunek IKS+ pożyczkobiorcy wpłynęła kwota 19.020 zł, z czego w tym samym dniu wypłacono kwotę 1.356 zł, tytułem składki ubezpieczeniowej, 5.400 zł wypłacono w gotówce, 11.749,87 zł przelano na inny rachunek, tytułem spłaty innej pożyczki, nr (...).

Dowód: umowa pożyczki (k-31-34), plan spłat (k-44), zestawienie operacji z rachunku IKS+ (k-49, 203 i nast.), wniosek o przyznanie pożyczki (k-194-198), dyspozycja wypłaty gotówką (k-199), dyspozycja wypłaty przelewem (k-200).

W piśmie z dnia 23.05.2012r., skierowanym do pożyczkobiorcy, strona powodowa zawarła oświadczenie o wypowiedzeniu w.w. umowy. Pismo to zostało wysłane na inny adres (ul. (...), S.), niż wskazany w umowie pożyczki (ul. (...), N.); było awizowane i następnie odebrane przez nieznaną osobę w dniu 18.06.2012r. Również na w.w. adres w S. Śl. zostało wysłane listem poleconym, poprzedzające wypowiedzenie, wezwanie do zapłaty z dnia 10.05.2012r.

Dowód: umowa pożyczki (k-31-34), wypowiedzenie (k-35-36), wezwanie do zapłaty (k-46-48).

Pożyczkodawca doznał w dniu 22.01.2011r. urazu czaszki. Od tej chwili pozostawał w śpiączce, przebywał w ośrodku w N. do śmierci, która nastąpiła w dniu 2.10.2012r. Spadek po nim nabyły jego małoletnie wówczas dzieci – pozwani K. i Z. W., na podstawie ustawy, z dobrodziejstwem inwentarza, po 1/2 części.

Dowód: protokół sekcyjny, historia choroby (k-239-243), postanowienie Sądu Rejonowego w Nysie z dnia 19.08.2013r. (k-21 akt sprawy tamt. Sądu sygn. I Ns 332/13); zeznania świadka M. K. (k-309v.-310); zeznania pozwanego K. W. (k-244).

Towarzystwo (...) z/s w S. (obecnie (...) Towarzystwo (...)), po rozpoznaniu wniosków strony powodowej z dnia 4.12.2013r., odmówiło wypłaty świadczenia z tytułu zgonu A. W., wobec ustalenia, że śmierć nie nastąpiła w skutek nieszczęśliwego wypadku, zawału serca lub udaru mózgu, zatem nie jest objęta zakresem ubezpieczenia.

Dowód: pismo Towarzystwa (...) z/s w S. z 11.02.2014r. (k-273); pismo (...) Towarzystwa (...) w S. z dnia 4.03.2024r. (k-293).

W dniu 30.12.2014r. strona powodowa sprzedała wierzytelność, objętą pozwem, na rzecz (...) sp. z o.o. sp. k. we W..

Dowód: umowa przelewu (k-254 i nast.)

Nabywca wierzytelności (...) sp. z o.o. sp.k., pismem z 26.11.2015r., zwrócił się do Sądu Rejonowego w Nysie o wydanie odpisu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po A. W., powołując się na przysługującą mu wierzytelność, wynikającą z w.w. nakazu zapłaty z dnia 26.11.2012r., dołączył umowę cesji (odpis postanowienia doręczono 18.7.2016r.).

Dowód: akta sprawy SR w Nysie sygn. I Ns 332/13.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na brak legitymacji czynnej.

Na wstępie wskazać należy, że co do zasady zobowiązanie, wynikające z przedmiotowej umowy pożyczki nie ma charakteru ściśle osobistego, wobec czego nie mogło wygasnąć na skutek śmierci pożyczkobiorcy. W prawa i obowiązki pożyczkobiorcy weszli pozwani K. W. i Z. W., jako spadkobiercy ustawowi, i na nich przeszły obowiązki majątkowe zmarłego, w tym zadłużenie z tytułu umowy pożyczki (art. 922§1 kc w zw. z art. 720§ 1 kc). Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie daje podstaw do oddalenia powództwa. Pozwani są spadkobiercami zmarłego pożyczkobiorcy, a ich odpowiedzialność ograniczona jest do wartości czynnej spadku (art. 1031 § 2 kc), która to okoliczność znaczenia nabiera dopiero w toku egzekucji. Kwestia, czy długi spadkowe przekraczają stan czynny spadku wobec jego przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza, nie podlega badaniu w ramach postępowania rozpoznawczego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 marca 2013r., V ACa 1007/12, L., OSA 2013 nr 10, poz. 24, str. 59).

Niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, w którym niedopuszczalne są przekształcenia przedmiotowe oraz podmiotowe powództwa (art. 505(4) kpc). Rozpoznanie sprawy w postępowaniu uproszczonym, gdy zachodzą do tego podstawy (art. 505(1)§1 kpc), jest co do zasady obowiązkowe i niezależne od woli stron. Decyzja o rezygnacji z tego postępowania nie leży w dyspozycji powoda. Możliwość rozpoznania sprawy przez sąd z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym jest obecnie warunkowana wyłącznie tym, że pominięcie ich przyczyni się do sprawniejszego rozwiązania sporu (art. 505(1)§ 3 kpc).

Na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2024r. Sąd oddalił wniosek powoda o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym. Do chwili wydania wyroku z dnia 27 sierpnia 2024r. strona powodowa nie złożyła zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 kpc. Nieobecność pełnomocnika na rozprawie, o której był on prawidłowo powiadomiony, nie może usprawiedliwić braku zgłoszenia zastrzeżenia, skoro obecność na rozprawie zależy jedynie od jego (strony) woli ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2012 r., III CSK 62/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 maja 2015 r., I ACa 1706/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II CSK 286/09, uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, OSNC rok 2008, nr 6, poz. 55; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2010 r., sygn. akt II PK 127/09, OSNP rok 2011, nr 19 - 20, poz. 248, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., sygn. akt III CZP 55/05, OSNC rok 2006, nr 9, poz. 144).

Wykładnia językowa art. 192 pkt 3 kpc jednoznacznie wskazuje, że momentem decydującym dla oceny, czy zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem ma lub nie ma wpływu na bieg sprawy jest chwila doręczenia odpisu pozwu. Skutkiem doręczenia pozwu jest także stabilizacja podmiotowa postępowania. Zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem przed doręczeniem pozwu pozwanemu pociąga za sobą brak legitymacji procesowej jednej ze stron postępowania (zbywcy). Pozbawione tego skutku jest jedynie zbycie dokonane w toku procesu, a więc od momentu doręczenia pozwu pozwanemu aż do zakończenia postępowania ( por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - V Wydział Cywilny z dnia 3 lipca 2018 r., V ACa 309/17).

W rozpoznawanej sprawie zbycie przez powoda wierzytelności, objętej pozwem, nastąpiło po wniesieniu pozwu, a przed jego doręczeniem stronie pozwanej. W chwili wniesienia pozwu strona powodowa miała legitymację procesową, utraciła ją wraz ze zbyciem wierzytelności w dniu 30.12.2014r. (art. 509 kc), co skutkowało oddaleniem powództwa.

W okolicznościach sprawy brak było podstawy prawnej do wezwania nabywcy wierzytelności do udziału w postępowaniu. Przepis art. 196 kpc nie ma zastosowania w postępowaniu uproszczonym (art. 505(4)§ 1 zd. 2 kpc). Nabywca wierzytelności może wystąpić z odrębnym powództwem przeciwko spadkobiercom zmarłego dłużnika. Wówczas to ocenie podlegać będzie zarzut przedawnienia roszczenia, a na wierzycielu (nabywcy) spoczywać będzie ciężar wykazania ewentualnej przerwy biegu przedawnienia (art. 124§2 kc). Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może bowiem uchylić się od jego zaspokojenia (art. 117 § 2 kc). Termin przedawnienia roszczeń, wynikających z umowy pożyczki wynosi 3 lata (wynika z prowadzonej przez pożyczkodawcę działalności gospodarczej). Przyjmując, że wymagalność roszczenia nastąpiła najpóźniej z chwilą śmierci pożyczkobiorcy (2.10.2012r.), nabywca wierzytelności będzie musiał wykazać, że w powyższym terminie dokonał czynności, o której mowa w art. 123 § 1 pkt 1 kc.

W niniejszej sprawie, gdzie powództwo oddalono z uwagi na brak legitymacji czynnej w chwili doręczenia pozwu, zarzut przedawnienia, zgłoszony w odpowiedzi na pozew, był bezprzedmiotowy.

Jedynie na marginesie warto zaznaczyć, że nie polegały na prawdzie twierdzenia powoda, iż, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy wysłał na adres, wskazany w umowie przez pożyczkobiorcę, co miało skutkować wymagalnością roszczenia z dniem 9.07.2012r. Jak ustalono, pismo to zostało wysłane na inny adres (ul. (...), S.), niż wskazany w umowie pożyczki (ul. (...), N.); było awizowane i następnie odebrane przez nieznaną osobę w dniu 18.06.2012r. Również na w.w. adres w S. Śl. zostało wysłane listem poleconym, poprzedzające wypowiedzenie, wezwanie do zapłaty z dnia 10.05.2012r. W sytuacji, w jakiej znajdował się wówczas pożyczkobiorca A. W. (stan wegetatywny po urazie czaszki w styczniu 2012r.), trudno w ogóle przyjąć, że doszło do skutecznego złożenia oświadczenia woli (art. 61§1 zd. 1 kc).

Niezależnie od przyjętej podstawy oddalenia powództwa, należało ponadto zgodzić się z zarzutem pozwanego, że powoływanie się przez powoda na uprawnienie do dochodzenia roszczenia we wniosku z 23.06.2022r., skierowanym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie, w sytuacji, gdy osiem lat wcześniej zbył wierzytelność - o czym zresztą zawiadomił Sąd dopiero wraz z pismem z dnia 23.01.2024r., cały czas popierając powództwo, należy ocenić w kategoriach nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 kc).

Orzeczenie w pkt I wyroku oparto na przepisie art. 355 kpc. W piśmie procesowym z dnia 3.11.2023r., strona powodowa cofnęła pozew w części, tj. co kwoty 231,40 zł, tytułem kosztów windykacji. Oświadczenie o cofnięciu pozwu w tej części zostało wniesione w wyniku zasadnych zarzutów pozwanego, zgłoszonych w odpowiedzi na pozew, m.in. w zakresie abuzywności umownych postanowień, dotyczących opłat, z tytułu kosztów windykacji, które nie odzwierciedlają nakładów rzeczywiście poniesionych przez powoda, co w sposób rażący narusza interesy konsumenta i może przynosić powodowi nieuzasadnione korzyści, przy czym brak było jakiegokolwiek wpływu pożyczkobiorcy na kształtowanie postanowień umownych w zakresie wysokości opłat ustalonych w Tabeli opłat i prowizji (art. 385 ¹§1 kc). Wskazać przy tym należy, że Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów już wielokrotnie rozstrzygnął, że takie postanowienia – dające możliwość obciążenia strony niewspółmiernymi kosztami do wykonanej czynności, to niedozwolone klauzule umowne (por. wyroki Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 9 października 2006 r. XVII AmC 101/05, z dnia 6 sierpnia 2009 r. XVII AmC 624/09; z dnia 15 czerwca 2012 r. XVII AmC 5345/11; z dnia 16 stycznia 2013 r. XVII AmC 2973/11; z dnia 16 stycznia 2013 r. XVII AmC 2972/11; z dnia 6 września 2012 r. XVII AmC 5380/11).

W stosunku do pozwanej Z. W., która nie złożyła odpowiedzi na pozew, nie stawiła się na rozprawie, mimo zawiadomienia przedstawiciela ustawowego, i nie domagała się przeprowadzenia rozprawy w swojej nieobecności, Sąd wydał wyrok zaoczny (art. 340 kpc).

Orzeczenie w pkt III wyroku oparto na przepisach art. 98§1, 1 ¹ i 3 kpc. Strona powodowa, która przegrała sprawę, powinna zwrócić pozwanemu koszty procesu, w skład których wchodzi wynagrodzenie pełnomocnika, będącego adwokatem, w stawce minimalnej, uzależnionej od wartości przedmiotu sporu, i opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

Z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda;

kal. 14 dni 12.9.2024r.