Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kłodzku

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2012 r.

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Ewa Karp

Protokolant: Ewelina Świrta

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2012 r. w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z wniosku E. J.

przy udziale (...) Spółki Akcyjnej w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia

I. wniosek oddalić;

II. ustalić, że zainteresowani ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni E. J. wniosła o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu obciążającej nieruchomość objętą Księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Kłodzku pod nr (...), działka ewidencyjna (...) na rzecz przedsiębiorcy (...) S.A z siedziba w K.., której treścią jest znoszenie istnienia na tej działce na nieruchomości obciążonej, w przestrzeni nad i pod powierzchnią tej nieruchomości, urządzeń przesyłowych w postaci linii średniego napięcia 20 kV i linii niskiego napięcia 380 kV oraz emisji, to jest wprowadzania bezpośrednio do powietrza, wody, gleby lub ziemi energii takich jak ciepło, hałas, wibracje i pole magnetyczne oraz prawo korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 64 000 zł. ,

W uzasadnieniu podała, że na terenie działki ewidencyjnej nr (...), stanowiącej własność wnioskodawczyni, przebiegają linie średniego i niskiego napięcia, a właścicielem i użytkownikiem linii jest aktualnie uczestnik (...) S.A. i wnioskodawczyni pismem z 5 grudnia 2011 roku wezwała uczestnika do uregulowania prawnego, sytuacji związanych z przebiegiem linii, przez zawarcie umowy ustanawiającej służebność przesyłu, za jednorazowym wynagrodzeniem.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik wskazał, że przebiegające przez nieruchomość linie energetyczne posadowione zostały w ubiegłym stuleciu, a Spółka nabyła przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą w treści służebności przesyłu i wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu (...) nie zakwestionował, że na działce wnioskodawczyni posadowiony jest jeden słup napowietrznej linii energetycznej średniego napięcia oraz jeden słup napowietrznej linii niskiego napięcia, z którego prowadzone jest przyłącze do budynku zamieszkiwanego przez wnioskodawczynię, a obie linie zostały wybudowane przed rokiem 1945 i przejęte przez uczestnika jako majątek poniemiecki, jedna linia wybudowana została w roku 1963 i zmodernizowana w 1984 roku, a drugą wybudowano w 1968 i przebudowano w 1984 roku.

Uczestnik wskazał, że roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu jest bezzasadne ponieważ uczestnik nabył już trwałe uprawnienie do korzystania z nieruchomości przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Podał nadto, że (...) S.A. / obecnie (...)/ powstała w maju roku 2004 ze spółek prawa handlowego stanowiących własność Skarbu Państwa, a nie państwowych zakładów energetycznych i jest następcą prawnym byłego zakładu (...) S.A.

Uczestnik wskazał, że bezsporne jest w sprawie, że do roku 1989, będąc zarządcą mienia państwowego nie wykonywał żadnych praw dla siebie tylko na rzecz Skarbu Państwa, co nie zmienia faktu, ze korzystanie przez uczestnika z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej prowadziło do zasiedzenia przez Skarb Państwa i wyklucza dochodzenie roszczeń przez aktualnego właściciela, a dochodzone roszczenie nie jest ekwiwalentem poniesionej szkody, której wysokości wnioskodawczyni nie udowadnia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. Oddział w W., pismem z dnia 4 stycznia 2012 roku, poinformowała reprezentujące wnioskodawczynię (...) w L., że na działce stanowiącej własność wnioskodawczyni E. J. znajdują się słupy i przebiega linia napowietrzna średniego napięcia (...), wybudowana w latach 60 ubiegłego stulecia, stanowiąca odgałęzienie do stacji transformatorowej (...) zasilającej przebiegającą przez nieruchomość poniemiecka linię niskiego napięcia, której elementem jest słup nr (...) stanowiący zasilanie budynku nr (...).W piśmie tym wskazano, że(...) nabyła przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadająca aktualnie treści służebności przesyłu / Art. 305 1 k.c./.

Dowód:

pismo K- 6

Pismo stanowiło odpowiedź Spółki uczestnika na wezwanie z 5 grudnia 2011 roku. Było to pisemne wezwanie do zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu, polegającej na możliwości korzystania przez przedsiębiorcę z opisanej nieruchomości w zakresie niezbędnym do eksploatacji wybudowanych na nieruchomości urządzeń przesyłowych zgodnie z ich przeznaczeniem, w obejmującym te urządzenia pasie eksploatacyjnym o łącznej powierzchni 0,16 ha za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 64 000 zł, stanowiącym iloczyn powierzchni pasa eksploatacyjnego i stawki odpowiedniego wynagrodzenia za 1m2 w kwocie 50 zł.

Dowód:

wezwanie z dnia 5 grudnia 2011 roku K- 7

Wnioskodawczyni jest od 2005 roku właścicielką gospodarstwa rolnego z zabudowaniami położonego w D., o powierzchni około 17 ha, w tym działki (...), którą podzieliła na działki budowlane. Przy wydzielaniu działek z działki nr (...) wnioskodawczyni stwierdziła, że nie można na jednej z nich postawić domu z uwagi na strefę ochronną wokół położonego na niej słupa oraz linii energetycznych średniego i niskiego napięcia. Działki wydzielone z działki nr (...) nie zostały ujawnione w Księdze wieczystej nieruchomości i wpisano ostrzeżenie o niezgodności treści księgi. Przed wnioskodawczynią właścicielem gospodarstwa był jej ojciec.

Dowód:

odpis z KW (...) k- 10- 13,

operat k- 8-9,

mapy k- 14

Protokołem z 28 listopada 1968 roku dokonano odbioru technicznego linii nr(...) D.- M.. Linia przeszła bieżący remont i jego odbiór w grudniu roku 1973.

Dowód:

protokół k- 36

protokół k- 37

W styczniu 1984 roku wydana została decyzja zatwierdzająca Zakładowi (...) w W. plan realizacyjny na budowę linii elektroenergetycznej 20 kv relacji D. M. - M. z odgałęzieniami.

Dowód:

decyzja K- 38-39

W roku 1989 powstało, po podziale poprzednich przedsiębiorstw, przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą zakład (...), którego przedmiotem działalności było przetwarzanie, przesyłanie oraz dostarczanie i sprzedaż odbiorcom energii elektrycznej. Zakład ten w roku 1993 przekształcony został w jednoosobowa spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w W., która przejęła uprawnienia i obowiązki poprzednika.

Dowód:

zarządzenie k- 40-42 zarządzenie k- 43-45 postanowienie k-63

Na działce wnioskodawczyni stoi betonowy słup bliźniaczy, usytuowany jest transformator, przebiegają linie średniego i niskiego napięcia.

Słupy i linie energetyczne znajdowały się na tej działce już w roku 1968, w 1973 roku nastąpiła modernizacja, a w roku 1984 na podstawie ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy M. zatwierdzono budowę linii elektroenergetycznej 20 kV i wydano decyzję o pozwoleniu na budowę.

Dowód;

decyzja K- 38

protokoły k- 36-37

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sad zważył co następuje:

Wniosek nie zasługuje na uwzględnienie wobec braku spełnienia przesłanek ustanowienia służebności przesyłu na rzecz wnioskodawczyni E. J. oraz w związku z ustaleniem zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz

W sprawie nie zostało zakwestionowane, że na działce stanowiącej od 2005 roku własność wnioskodawczyni E. J., a poprzednio własność ojca wnioskodawczyni, znajdują się trwałe i widoczne urządzenia - słupy i przebiegające linie napowietrzne średniego i niskiego napięcia, w tym zasilająca budynek wnioskodawczyni.

Z ustaleń, dokonanych, w oparciu o dołączone dokumenty - decyzje i protokoły, wynika, ze w latach 60 ubiegłego stulecia na nieruchomości znajdowały się już słupy energetyczne oraz linia napowietrzna, które modernizowano w roku 1973, a następnie przebudowywano na podstawie planu zagospodarowania Gminy M. i decyzji wydanej na jego podstawie.

Ustawodawca zdefiniował odrębnie pojęcie posiadania służebności, postanawiając, że kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Do zasiedzenia służebności gruntowej niezbędne jest spełnienie przesłanki posiadania służebności, polegającego na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 k.c.). oraz upływ oznaczonego przez ustawodawcę czasu (dwudziestu lub trzydziestu lat) posiadania służebności, a posiadanie służebności powinno być nieprzerwane.

Służebność przesyłu może też być nabyta przez przedsiębiorcę przesyłowego w drodze zasiedzenia. Zgodnie z art. 352 § 1 k.c.: "Kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności".

Warunkiem zasiedzenia służebności przesyłu jest korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego z trwałego i widocznego urządzenia - por. uwagi do art. 292 k.c. (np. postawienie na cudzej nieruchomości i korzystanie ze słupa przesyłowego, na którym rozpięto kabel wysokiego napięcia). Nie ma więc przeszkód do uznania przedsiębiorcy, który korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, a nie ma tytułu prawnego do władania tą nieruchomością, za posiadacza takiej służebności. Posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe urządzeń energetycznych oraz cudzej nieruchomości, na której zostały posadowione, jest posiadaniem w rozumieniu art. 352 k.c. i może prowadzić do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu (art. 292 w zw. z art. 172 k.c.) (tak SN w postanowieniu z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, Lex nr 1096048). Co istotne, SN dopuszczał taką możliwość jeszcze przed nowelizacją kodeksu cywilnego, dokonaną ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw, która wprowadziła do polskiego systemu prawnego służebność przesyłu (zob. postanowienie SN z dnia 4 października 2006 r., II CSK 11/06, niepubl.; postanowienie SN z dnia 22 października 2002 r., III CZP 64/02, Biul. SN 2002, nr 11, s. 7; wyrok SN z dnia 31 maja 2006 r., IV CSK 149/05, Lex nr 258681; wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., V CSK 679/04, niepubl.; postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2006 r., I CSK 11/05, Biul. SN 2006, nr 5, s. 11). Z reguły przedsiębiorca - posiadacz służebności przesyłu będzie uznany za posiadacza służebności w złej wierze (zob. uchwałę SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 29/05, OSNCP 2006, nr 4, poz. 64; wyrok SN z dnia 29 stycznia 2008 r., IV CSK 410/07, niepubl.). W uchwale z dnia 7 października 2008 r. (III CZP 89/08, Biul. SN 2008, nr 10, s. 7; Lex nr 458125) SN wskazał, że "przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 3051-3054 k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w ruchu przedsiębiorstwa". Nie ma przy tym potrzeby oznaczania nieruchomości władnącej. Skoro powołana ustawa nie zawiera przepisów przejściowych, między innymi w zakresie zasiedzenia służebności przesyłu, należy przyjąć, że jeżeli termin prowadzący do zasiedzenia służebności upłynął przed dniem 3 sierpnia 2008 r. (to jest przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r.), to sąd stwierdzi nabycie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jeżeli zaś po tej dacie - sąd stwierdzi zasiedzenie służebności przesyłu (G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe..., s. 72-)

Wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305 2 § 2 k.c.) przerywa bieg terminu zasiedzenia tej służebności (tak SN w uchwale z dnia 21 stycznia 2011 r., III CZP 124/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 99, www.sn.pl, Biul. SN 2011, nr 1, s. 8; tak też postanowienie z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, Lex nr 1096048; zob. też uwagi do art. 292 k.c.), jednakże w przedmiotowej sprawie wniosek taki wpłynął dopiero po upływie terminu zasiedzenia.

Zgodnie z obowiązującym od roku 2008 przepisem art. 305 1 k.c. " . Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu)"

Jak wyjaśnia komentatorka przepisu / Dadańska Katarzyna Komentarz do 305/

" Potrzeba uzyskania przez przedsiębiorców tytułu prawnego do cudzych nieruchomości w celu posadowienia na nich urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., oraz konieczność uregulowania tzw. zaszłości, były następstwem uchwalenia ustawy nowelizującej kodeks cywilny, która wprowadziła ten nowy rodzaj (podtyp) służebności - służebność przesyłu".

Zagadnienie dostępu przez przedsiębiorcę do urządzeń przesyłowych, posadowionych na cudzych gruntach, było, jeszcze przed nowelizacją kodeksu cywilnego, przedmiotem rozstrzygnięć SN w uchwale z dnia 17 stycznia 2003 r. (III CZP 79/02, OSNC 2003, nr 11, poz. 142) oraz w uchwale z dnia 11 maja 2005 r. (III CK 556/04, Mon. Praw. 2005, nr 13, s. 621). W powołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy uznał, że okoliczność, iż nieruchomość władnąca wchodzi w skład przedsiębiorstwa energetycznego, sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony umowy o ustanowienie służebności gruntowej w celu określonym w art. 285 § 2 k.c.

Uczestnik jako następca prawny przedsiębiorstwa państwowego może zatem zaliczyć posiadanie poprzednika, także przed datą 1 lutego 1989 roku z uwagi na przeniesienie na niego służebności przez Skarb Państwa i stąd uczestnik zasadnie doliczył wcześniejsze posiadanie Zakładu (...). Tak też wypowiedział się Sąd Najwyższy Postanowieniu z dnia 12 stycznia 2012 r. IV CSK 183/11, wskazując : " Nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, iż posiadanie służebności przesyłowej przez przedsiębiorstwo państwowe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 1989 r. nie było posiadaniem w rozumieniu art. 352 § 1 k.c. i nie mogło prowadzić do zasiedzenia." LEX nr 11303021130302Dz.U.1964.16.93: art. 128; art. 292; art. 352 § 1".Licząc posiadanie poprzedników uczestnika co najmniej od roku 1968 - kiedy to z pewnością istniała już linia napowietrzna i słupy, modernizowane w roku 1973, jego upływ nastąpił w roku 1988 / 20 lat według poprzednio obowiązujących przepisów/, a najdalej w 2003 roku./ 30 lat według obecnego brzmienia art. 172 k.c./.

Analiza słuszności tego poglądu dokonana została w uzasadnieniu cytowanego Postanowienia Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów wyjaśnił w wyroku z dnia 15 stycznia 2009 r., I CSK 333/07 (OSNC-ZD 2009 D, poz. 97), że zasada jednolitego funduszu własności państwowej nie oznaczała, iż przedsiębiorstwo państwowe nie mogło wystąpić z roszczeniem na podstawie art. 231 § 1 k.c. w stosunku do nieruchomości znajdujących się w jego władztwie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano zgodnie, że wprawdzie ze względu na tę zasadę państwowa osoba prawna nie mogła przeciwstawić Skarbowi Państwa jakichkolwiek własnych uprawnień, jednakże w stosunkach zewnętrznych z osobami trzecimi miała pozycję taką jak właściciel. W konsekwencji wszelkie roszczenia, jakie powstawały ze względu na składniki mienia państwowego pozostające w zarządzie państwowej osoby prawnej, realizowała w imieniu własnym ta osoba (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 16 października 1961 r., I CO 20/61, OSN 1962, nr II, poz. 41; postanowienie z dnia 14 czerwca 1963 r., I CR 336/63, OSNCP 1964, nr 11, poz. 223; uchwała z dnia 27 czerwca 1984 r., III CZP 28/84, OSNCP 1985, nr 1, poz. 11). O ile więc w relacjach wewnętrznych między Skarbem Państwa a państwową osobą prawną posiadaczem samoistnym nieruchomości państwowej było zawsze państwo, o tyle z punktu widzenia relacji zewnętrznych przedsiębiorstwo państwowe, które władało oddaną mu w zarząd nieruchomością, powinno być uznawane za posiadacza samoistnego nieruchomości niezależnie od tego, czy była to nieruchomość państwo i pogląd ten znalazł wyraz w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 kwietnia 1966 r., I CR 80/66 (OSNCP 1967, nr 2, poz. 24), w którym Sąd Najwyższy uznał, że chociaż posiadanie wykonywane przez jednostkę państwową stanowi - w myśl zasady wypowiedzianej w art. 128 § 1 k.c. - posiadanie państwowe, to jednak w wypadku, gdy jego przedmiot znajduje się w zarządzie państwowej osoby prawnej, na zewnątrz ta osoba prawna, a nie Skarb Państwa występuje - zgodnie z art. 128 § 2 k.c. - jako posiadacz. Przedsiębiorstwo państwowe mogło zatem występować z roszczeniem przewidzianym w art. 231 § 1 k.c., z tym, że, ze względu na zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, nabywana nieruchomość stawała się własnością państwową.

Przedstawione rozumowanie, dotyczące posiadania samoistnego nieruchomości, wykonywanego przez przedsiębiorstwo państwowe w okresie obowiązywania art. 128 k.c. w pierwotnym brzmieniu, można tym bardziej odnieść do posiadania w zakresie służebności przesyłu. Sąd Najwyższy podkreślił w postanowieniu z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08 (OSNC 2010, nr 1, poz. 15), że nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, iż posiadanie służebności przesyłowej przez przedsiębiorstwo państwowe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 1989 r. nie było posiadaniem w rozumieniu art. 352 § 1 k.c. i nie mogło prowadzić do zasiedzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budziła zaś wątpliwości dopuszczalność nabycia w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu w art. 3051-3054 k.c. (wyrok z dnia 11 marca 2005 r., II CK 489/04, niepubl.; postanowienie z dnia 4 października 2006 r., II CSK 119/06, Monitor Prawniczy2006, nr 21, s. 1128; uchwała z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, Biul. SN 2008, nr 10, s. 7).

Mając na względzie opisane rozważania i dokonane ustalenia Sąd oddalił złożony wniosek.

Na podstawie art. 520 § 1. k.p.c. ustalono, że zainteresowani ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.